Làm chủ công nghệ, chế tạo thành công điện phòng nổ

ND - Trước thực trạng cháy nổ ở các hầm mỏ, khu công nghiệp và đô thị lớn do sự cố động cơ điện gây ra ngày càng nghiêm trọng, mới đây Công ty cổ phần chế tạo máy điện Việt Nam - Hungary (Vihem) (Ðông Anh, Hà Nội) đã chế tạo thành công động cơ điện phòng nổ có công suất 18,5 kW. Sản phẩm nói trên đã sử dụng an toàn tại Tập đoàn Công nghiệp than-khoáng sản Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam và các khu công nghiệp. Giám đốc Công ty Vihem Hà Ðình Minh, chủ nhiệm đề tài "Chế tạo động cơ điện phòng nổ có công suất đến 18,5 kW" cho chúng tôi biết: Ý tưởng làm sản phẩm này của công ty đã được nung nấu hơn mười năm nay. Qua nhiều năm nghiên cứu, học tập kinh nghiệm từ những lần đi tham quan thiết bị điện phòng nổ ở Hungary, Nhật Bản, Trung Quốc, tập thể cán bộ kỹ thuật của công ty đã chế tạo thành công động cơ điện phòng nổ có công suất 18,5 kW. Sự khác biệt giữa thiết bị điện phòng nổ và thiết bị điện thông thường có nhiều điểm khác biệt. Nếu đưa động cơ điện thông thường vào làm việc trong môi trường có nhiều khí và bụi, khi xảy ra sự cố như động cơ bị cháy thì sẽ lan truyền cháy, nổ từ bên trong vỏ động cơ ra môi trường bên ngoài. Còn với động cơ điện phòng nổ, khi làm việc trong môi trường có nhiều khí và bụi, khi xảy ra sự cố như động cơ bị cháy nhưng nhờ có kết cấu đặc biệt mà ngăn ngừa được sự lan truyền cháy, nổ từ trong vỏ động cơ ra môi trường bên ngoài và cháy, nổ ở bên ngoài cũng không ảnh hưởng đến động cơ. Phó Tổng Giám đốc Công ty Vihem Bạch Ðình Nguyên, cho biết: Khi thực hiện đề tài, nhóm cũng gặp phải một số khó khăn lớn về khâu thiết kế, công nghệ chế tạo và thử nghiệm, thiếu tài liệu thiết kế chi tiết và tiêu chuẩn về động cơ phòng nổ. Tiêu chuẩn phòng nổ TCVN 7934; TCVN 7079: 2002; TCVN 7079-9:2003 là tiêu chuẩn chung của thiết bị phòng nổ. Nhóm cán bộ kỹ thuật tham gia đề tài đã phải dày công nghiên cứu và tìm kiếm các tài liệu trong nước cũng như nước ngoài về động cơ điện phòng nổ nói riêng và tiêu chuẩn về các thiết bị điện dùng trong môi trường khí nổ nói chung để thiết kế cấu tạo các chi tiết bảo đảm các yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn nổ và yêu cầu tính năng kỹ thuật của sản phẩm. Ðể chế tạo động cơ điện phòng nổ, công ty đã đầu tư các thiết bị gia công chính xác như các máy tiện CNC, chế tạo các chi tiết đáp ứng được yêu cầu về phòng cháy, nổ. Vỏ của động cơ phòng nổ có sự khác biệt với động cơ thông thường vì sử dụng nguyên liệu gang cầu, khi chịu áp lực, va đập động cơ vẫn có thể vận hành tốt, không xảy ra sự cố cháy nổ. Khi chế tạo vỏ động cơ (thân, nắp, nắp ổ lăn, thân hộp cực, nắp hộp cực) nhóm thực hiện đề tài đã phải thực hiện nhiều lần đúc chi tiết, lắp ráp và đưa đi thử nghiệm ở Trung tâm an toàn mỏ Jica để rút kinh nghiệm. Thời gian đầu vỏ động cơ được đúc theo phương pháp thông thường cho nên bị hỏng nhiều do rỗ khí. Sau đó cán bộ kỹ thuật đã chọn được công nghệ đúc phôi là khuôn cát-nhựa cho nên sản phẩm đạt yêu cầu kỹ thuật. Do động cơ điện phòng nổ làm việc ở môi trường có nhiều khí có nguy cơ cháy, nổ cao, do vậy ngoài việc kiểm tra thử nghiệm các thông số kỹ thuật điện tại công ty, động cơ điện phòng nổ do công ty chế tạo được đưa đi kiểm tra thử nghiệm các hạng mục về an toàn nổ tại Trung tâm an toàn mỏ và Trung tâm kiểm định kỹ thuật an toàn công nghiệp I. Từ kết quả nghiên cứu nói trên, Công ty Vihem đã thiết kế chế tạo thành công động cơ điện phòng nổ có công suất 160 kW, điện áp 400V và động cơ điện phòng nổ công suất 500 kW, điện áp 6 kV với cấp phòng nổ EEXdII cỡ lớn, tạo một bước ngoặt phát triển mới để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước. Trưởng phòng cơ điện Công ty than Vàng Danh (Uông Bí, Quảng Ninh) Ðinh Quang Minh, cho biết: Công ty đã nhập và sử dụng thường xuyên thiết bị điện phòng nổ của Công ty Vihem từ năm 2006 trở lại đây khoảng 50 máy có công suất trung bình 5,5 kW. Ðây là sản phẩm có chất lượng tốt, chưa xảy ra sự cố nào tại công ty. Chúng tôi tin tưởng vào sản phẩm của Vihem vì đây là sản phẩm trong nước và nếu có hỏng thì cũng được bảo hành nhanh hơn, tốt hơn những mặt hàng nhập khẩu và đặc biệt giá thành cũng thấp hơn. Khi sản phẩm này được nhập về công ty, chúng tôi đã cho lắp đặt động cơ để bơm nước trong hầm lò. Ðộng cơ điện phòng nổ theo chúng tôi đã phát huy hiệu quả khi làm việc ở trong hầm mỏ có độ sâu, nhiều khí bụi, có nguy cơ cháy nổ cao nhưng máy đã bảo đảm độ an toàn. Sau khi sản phẩm được ứng dụng vào sản xuất, sản phẩm động cơ điện phòng nổ của Công ty Vihem đã được thị trường đón nhận và được các đơn vị sử dụng đánh giá cao vì tỷ lệ nội địa hóa cao, tiết kiệm ngoại tệ nhập khẩu cho đất nước; phát huy được năng lực hiện có, đáp ứng được công nghệ chế tạo động cơ điện phòng nổ. Giá động cơ điện phòng nổ do Công ty Vihem chế tạo chỉ bằng 70% so với sản phẩm cùng loại nhập khẩu. Ðến nay, doanh thu mỗi năm của công ty đạt xấp xỉ tám tỷ đồng với lợi nhuận lên tới hai tỷ đồng từ sản phẩm động cơ điện phòng nổ. Ðề tài đã được Hội đồng nghiệm thu cấp bộ đánh giá đạt loại xuất sắc và đoạt giải nhì Giải thưởng VIFOTEC - 2008. Bài và ảnh: Mai Quý Tùng